Het is 1982. Op boerderij ’t Werkel zijn we bezig met graafwerkzaamheden voor de bouw van een ligboxenstal. En dan vindt mijn vader een zilveren vork met een familiewapen. Na enig speurwerk ontdekken we dat het om het wapen van de adellijke familie Bentinck gaat.
Deze woont van 1562 tot ongeveer 1750 op Werkeren, dat in die jaren een grote bloei doormaakt.
De Bentincks bekleden generatie na generatie hoge bestuurlijke en militaire posities en onderhouden uitstekende contacten met het huis van Oranje. Ze weten behendig langs vele politieke, godsdienstige en maatschappelijke veranderingen te laveren.
Een mooi voorbeeld daarvan is Hendrik Bentinck, die rond het jaar 1600 van geloof moet veranderen om tot de Ridderschap te worden toegelaten. Moest zijn vader Eusebius daarvoor juist rooms-katholiek zijn, van Hendrik wordt verlangd dat hij lid is van de gereformeerde of hervormde kerk. Hendrik maakt er geen punt van, en dat legt hem geen windeieren. Terwijl de roomse Mastenbroeker boeren een flink robbertje vechten met de gereformeerde Kampenaren (waarbij zo ongeveer alle boerderijen in Mastenbroek in vlammen opgaan), schopt Hendrik Bentinck het tot drost van Salland en president van de Ridderschap. Alleen de rijkste en voornaamste edelen kunnen deze functies bekleden, en dat is voor Hendrik reden voor een grootscheepse verbouwing van Werkeren. Kastelen zijn militair gezien niet meer zo belangrijk en hoeven dus niet langer te worden verdedigd. Daarom verandert Hendrik het kasteel in een havezate. Een statige, comfortabele buitenplaats waar het goed toeven is.
Deze potloodtekening van havezate Werkeren is een kopie van een onbekend origineel. Getekend door G. Meijer op 26 juni 1929.
Na de verbouwing wordt Hendriks oudste zoon Wolf in 1632 eigenaar van Werkeren. Wolf kan er niet lang van genieten, want hij sterft zes jaar later op ongeveer 46-jarige leeftijd. Zijn vrouw Anna blijft achter met vijf jonge kinderen. De oudste zoon, weer een Hendrik, is dan pas drie jaar oud. Mogelijk heeft hij gegeten met de zilveren vork die mijn vader 350 jaar later uit de grond opdiepte. Een intrigerende gedachte.
Kasteel/havezate Werkeren en boerderij ’t Werkel lagen op de plaats van het huidige Park de Stadshoeve.
Het hele verhaal over de familie Bentinck en de godsdienststrijd in Mastenbroek, vind je op https://www.lianreuvekamp.nl/2021/03/05/intermezzo-4-kasteel-werkeren
(Wordt vervolgd)
Bronnen:
– Rijksarchief in Overijssel (1980). Oude luister in het Kerspel. Catalogus van de tentoonstelling over havezaten en buitenplaatsen rond Zwolle
– Stichting Promotie Archeologie (2005). Havezate Werkeren. De Heren van Werkeren en hun kasteel. Zwolle: Stichting Promotie Archeologie
